Decyzja o kredycie hipotecznym nie zawsze idzie w parze z pewnością, że to dobry ruch. Czasami coś zgrzyta – oferta okazuje się mniej korzystna, pojawia się nagła zmiana planów albo zwyczajnie wychodzi na jaw, że w ferworze podpisywania dokumentów przeoczyliśmy coś ważnego. Dobra wiadomość jest taka, że odstąpienie od umowy kredytu hipotecznego jest możliwe. Nie jest to proces skomplikowany, ale wymaga działania w konkretnym czasie i zgodnie z przepisami.

Prawo konsumenta do odstąpienia – czy to możliwe?

Tak, masz prawo zrezygnować z podpisanej umowy kredytowej bez podawania powodów. Gwarantuje to ustawa z dnia 23 marca 2017 r. o kredycie hipotecznym oraz o nadzorze nad pośrednikami kredytu hipotecznego. Od momentu złożenia podpisu na umowie masz 14 dni na decyzję. W tym czasie możesz się wycofać, jeśli uznasz, że kredyt nie jest dla Ciebie – bez względu na to, czy środki zostały wypłacone, czy jeszcze nie.

14 dni – jak liczyć termin i dlaczego jest nieprzekraczalny?

Czas liczony jest od dnia zawarcia umowy, a nie od dnia wypłaty pieniędzy. To ważne, bo wiele osób mylnie zakłada, że zegar zaczyna tykać dopiero po przelaniu środków. Jeśli podpisałeś umowę 3 maja, ostatnim dniem na złożenie rezygnacji będzie 17 maja. Oświadczenie uznaje się za skuteczne, jeśli zostało złożone przed upływem terminu – liczy się data nadania, nie odebrania.

Jakie warunki trzeba spełnić, aby odstąpienie było skuteczne?

Wystarczy złożyć pisemne oświadczenie. Można skorzystać z gotowego wzoru, który bank zwykle przekazuje razem z umową, albo napisać je samodzielnie. Najważniejsze, by znalazły się w nim dane kredytobiorcy, informacje o umowie i jednoznaczna deklaracja rezygnacji. Dokument trzeba dostarczyć do banku – osobiście, listem poleconym lub za pomocą innego kanału, jeśli kredytodawca taką formę dopuszcza (np. przez bankowość internetową).

Czy trzeba coś zapłacić za odstąpienie od umowy kredytowej?

Samo złożenie oświadczenia nie wiąże się z żadnymi dodatkowymi kosztami. Jeśli jednak środki zostały już wypłacone, trzeba je oddać w całości razem z odsetkami naliczonymi za czas, w którym były u Ciebie. Odsetki są obliczane proporcjonalnie – czyli tylko za rzeczywisty okres korzystania z pieniędzy. Nie ponosisz innych opłat, takich jak prowizje czy składki ubezpieczeniowe, o ile usługi te nie zostały jeszcze wykonane.

Kiedy najczęściej dochodzi do odstąpienia?

Z takiej opcji korzystają osoby, które znalazły lepszą ofertę kredytową tuż po podpisaniu umowy albo zorientowały się, że całkowity koszt kredytu jest wyższy niż zakładały. Czasem też zdarza się, że ktoś straci źródło dochodu lub zmienia plany życiowe i nie chce wiązać się na lata kredytem hipotecznym. Przykład? Para, która po złożeniu podpisów na umowie dowiaduje się o awaryjnym wyjeździe za granicę na kilka lat – i zakup mieszkania przestaje mieć sens.

Co się dzieje z dodatkowymi usługami, np. ubezpieczeniem?

Jeśli razem z kredytem podpisałeś umowę na dodatkowe produkty, np. ubezpieczenie na życie albo rachunek techniczny, z reguły odstąpienie od umowy głównej powoduje, że one także wygasają. W praktyce banki łączą te elementy w jeden pakiet. Ale jeśli coś zostało zawarte oddzielnie, warto osobno sprawdzić, czy wymaga odrębnego wypowiedzenia – szczególnie jeśli składki zostały już opłacone i rozpoczęła się ochrona.

Odstąpienie a wpis do hipoteki – co wtedy?

Bywa, że zanim klient zdecyduje się odstąpić od umowy, bank zdąży już złożyć wniosek o wpis hipoteki do księgi wieczystej. W takiej sytuacji bank jest zobowiązany do wystąpienia o wykreślenie tego wpisu. Sam proces w sądzie może potrwać kilka tygodni, ale nie wpływa to na skuteczność odstąpienia – umowa po prostu przestaje obowiązywać, a wpis jest formalnością do uregulowania.

Czy bank może odmówić przyjęcia odstąpienia?

Nie, jeśli działasz w ramach ustawowego terminu, bank nie ma prawa odmówić przyjęcia oświadczenia. Liczy się moment jego złożenia – a nie to, czy ktoś je już rozpatrzył lub zatwierdził. Instytucja nie ma też prawa narzucać sposobu doręczenia dokumentu, jeśli forma, z której skorzystałeś, jest zgodna z jej regulaminem. To Twoje prawo – i nikt nie ma prawa go ograniczać.

O czym trzeba pamiętać, decydując się na taki krok?

Decyzja o odstąpieniu od umowy kredytu hipotecznego wymaga szybkiego działania. Czasu jest dokładnie 14 dni i ani jednego więcej. Wystarczy jedno dobrze przygotowane oświadczenie i – jeśli pieniądze były już przelane – zwrot pełnej kwoty z odsetkami. To realna szansa na uniknięcie wieloletniego zobowiązania, jeśli coś poszło nie tak. Formalności są ograniczone do minimum, ale nie można ich zlekceważyć. Wszystko musi być zrobione rzetelnie, w terminie i zgodnie z prawem.